Hasek na granicy

02.02.2023 13:43

W tym roku mija 100 lat od śmierci Jaroslava Haška. Czeskiego pisarza, publicysty i dziennikarza, twórcy postaci Dobrego wojaka Szwejka. Z tej okazji cieszyński Przegląd Filmowy Kino na Granicy zaprasza na cykl filmów opartych na prozie tego autora albo odnoszących się do niej.

Organizatorzy przeglądu planują pokazać 7 filmów opartych na twórczości Haška, żyjącego w latach 1883–1923. Najstarszy z nich „Opowieści Haška ze starej monarchii” Miroslava Hubáčeka powstał 1952 roku. Ale twórczość Haška stanowi inspirację nie tylko dla twórców czeskich.

– Mistyfikator, dla którego nie było świętości – właśnie taki był Jaroslav Hašek. Stawiał pod pręgierzem satyry wszystkie sytuacje, w których człowieczeństwo zanikało na rzecz mechaniczności, fałszu czy obłudy. Był autorem ponad tysiąca trzystu opowiadań i kilku obszerniejszych utworów prozatorskich, zaś jego szczytowym osiągnięciem, zarówno pod kątem wartości literackiej, jak i globalnego sukcesu czytelniczego i liczby stron stały się „Przygody dobrego wojaka Szwejka podczas wojny światowej“. Ta chyba najbardziej znana czeska książka została przetłumaczona na ponad 60 języków i doczekała się 16 adaptacji filmowych oraz telewizyjnych, wśród których nie zabrakło produkcji zagranicznych: polskich, brytyjskiej, niemieckiej, austriackiej, rosyjskiej i ukraińskiej – mówi Martin Novosad, dyrektor programowy Kina na Granicy po stronie czeskiej.

– Wyjątkowy styl literacki Haška czerpie obficie z narracji ludowej, słowa mówionego, doświadczeń ludzi z marginesu społecznego, sarkastycznego humoru, ale także własnych przeżyć autora, który był związany z bohemą artystyczną, spróbował swych sił w kabarecie, był w armii, na wojnie i w niewoli rosyjskiej, miał żonę i dziecko, lecz podjął także próbę samobójczą.

Jaroslav Hašek pozostaje niezwykle ważną postacią dla czeskiej kultury, nie tylko jej rozpoznawalności poza granicami tego kraju, ale też portretowania tożsamości Czechów. – Jako artysta wymykał się wszelkim normom, choćby dlatego, że publiczne naśmiewanie się z wielu spraw wymagało od niego pewnej dozy odwagi. Lecz właśnie dzięki temu spojrzeniu twórczemu czuł się wolny – dodaje Martin Novosad.

Projekcjom filmowym towarzyszyć będą debaty „szwejkowskie” krążące wokół tematów podobieństw i różnic w kulturze polskiej i czeskiej oraz szerzej: wokół kultury tego regionu Europy, pod takimi hasłami, jak: Szwejk w krajach Wyszehradu, Czy Czechom przeszkadza „gęba” Szwejka? oraz „Szwejkowanie” czy „Kamienie na szaniec”?

Jubileuszowy, 25. Przegląd Filmowy Kino na Granicy odbędzie się w dniach 29 kwietnia – 3 maja 2023 roku w Cieszynie i Czeskim Cieszynie.

Autor: Izabela Janoszek