Czy organizacje pozarządowe mogą zarabiać?
Czy organizacje pozarządowe mogą zarabiać?
.jpg)
Podmioty ekonomii społecznej powstają po to, aby realizować zadania ze sfery pożytku publicznego, innymi słowy działają z własnej inicjatywy na rzecz wybranego interesu publicznego. Przedstawiciele tych organizacji ogromnie angażują się w realizację swoich społecznych działań. Jest pomysł, są ludzie, ale często brakującym ogniwem stają się środki finansowe. Najpopularniejszym źródłem finansowym takich podmiotów są obowiązkowe składki członkowskie. Kolejnym mocnym filarem budżetu organizacji najczęściej stają się otrzymywane darowizny oraz dotacje uzyskane w ramach różnego rodzaju projektów. Te dwie możliwości stawiają jednak pewne ograniczenia – nie mogą być one przeznaczone na dowolny cel. Środki muszą zostać wydatkowane zgodnie z wcześniej ustalonymi zasadami i harmonogramem, a w przypadku darowizny według zawartej wcześniej umowy wskazującej konkretny cel. Należy pamiętać, że wyżej wymienione źródła zależą w głównej mierze od dobrej woli darczyńcy, od instytucji przekazującej środki organizacjom. Dlatego też często pomimo wielkich chęci oraz ogromnego zaangażowania ludzi w społeczne inicjatywy nie udaje się w ten sposób pozyskać środków. Te źródła finansowania są bardzo niestabilne i nie pozwalają na pełen rozwój i poczucie bezpieczeństwa organizacji.
Dodatkowym aspektem przemawiającym za poszukiwaniem alternatywnego wsparcia finansowego może być fakt, że obecna 6-letnia perspektywa finansowania z Unii Europejskiej (2014-2020) jest najprawdopodobniej ostatnią możliwością pozyskiwania w taki sposób środków na działalność. Jest to ostatni okres, który organizacje powinny wykorzystać na realizację projektów przy wsparciu unijnym, ale przede wszystkim powinny zacząć rozglądać się za innymi możliwościami finansowania swoich działań.
.jpg)
Ponadto kiedy podmiot pragnie stać się bardziej niezależny i chce rozszerzyć swoje działania także niezbędne staje się uzyskanie dodatkowego wsparcia finansowego. I wtedy pojawia się pytanie „skąd brać pieniądze na dalsze działania?” W takim wypadku warto zastanowić się nad uruchomieniem działalności gospodarczej w organizacji pozarządowej. W pierwszej kolejności należałoby określić potrzeby organizacji, zbadać dotychczasową sytuację ekonomiczną oraz określić możliwości podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej. Niezwykle istotne jest również wykorzystanie potencjału członków i zasobów organizacji. W każdym podmiocie znajdują się przecież ludzie posiadający pewną wiedzę, umiejętności oraz wcześniejsze doświadczenie, które można by było wykorzystać do prowadzenia działalności gospodarczej. Profil działalności jest dowolny, należy tylko znaleźć obszar, który pozwoli nam na dalszy rozwój. Dobrym przykładem organizacji, która wykorzystała swój potencjał może być Fundacja Rozwoju Przedsiębiorczości Społecznej „Być Razem” z Cieszyna, która na co dzień zajmuje się niesieniem pomocy osobom bezdomnym i bezrobotnym. Stawiając na ich aktywizację zawodową i społeczną Fundacja stworzyła warsztaty, gdzie osoby z kręgu zagrożonych wykluczeniem społecznym wytwarzają przedmioty codziennego użytku, które następnie w ramach ich działalności gospodarczej sprzedawane są pod znaną marką WellDone.
Ciągle jednak niewiele organizacji decyduje się na krok założenie działalności gospodarczej. Powodem tego mogą być obawy związane z wejściem na rynek. Organizacjom często brakuje przekonania, że zasoby którymi dysponują mogą zostać wykorzystane do prowadzenia profesjonalnego biznesu. Ponadto wśród powszechnej opinii w dalszym ciągu panuje przekonanie, że organizacje pozarządowe nie powinny zarabiać. Prowadzenie działalności w trzecim sektorze jest całkowicie legalne, należy tylko pamiętać, że organizacja nie może istnieć tylko i wyłącznie po to, aby zarabiać, jej głównym celem nadal powinna być działalność pożytku publicznego. Działalność zarobkowa wymaga odpowiedniego zapisu w statucie organizacji oraz wpisu do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Istotne jest również, aby zysk osiągany z działalności gospodarczej przeznaczany był w całości na cele statutowe.
Decydując się na prowadzenie działalności gospodarczej organizacja powinna być świadoma, że takie działania będą wymagały dodatkowych nakładów pracy. Takie przedsięwzięcie powinno być poprzedzone odpowiednim rozplanowaniem wszelkich działań organizacji, oddelegowaniem odpowiednich osób do odpowiednich zadań. Działalność gospodarcza to bardzo ważny element funkcjonowania organizacji pozarządowej - dzięki niej podmiot będzie mógł swobodnie realizować swoje zadania statutowe.
Kiedy działalność gospodarcza przynosi spore korzyści – można stracić z oczu główny cel funkcjonowania organizacji – obraną na samym początku misję społeczną. Należy podkreślić, że działalność zarobkowa powinna stać się środkiem do osiągania celów organizacji - jej charakter powinien być zatem pomocniczy w stosunku do głównej działalności. Możliwe jest również, że działalność gospodarcza nie przynosi oczekiwanych korzyści i poświecona na jej prowadzenie energia nie przekłada się na efekty. Dlatego też decydując się na prowadzenie biznesu trzeba dobrze przeanalizować sytuację w jakiej znajduje się organizacja, zbadać jej możliwości i w szczególności dążyć do tego, aby ta działalność miała charakter długofalowy.
Dla organizacji, które prowadzą działalności gospodarczą i myślą o jej rozszerzeniu kluczowym staje się pytanie: „Skąd wziąć pieniądze na rozwój tego przedsięwzięcia?” Niejednokrotnie jedynym wyjściem staje się pożyczka na ten cel. Organizacje pozarządowe prowadzące działalność od co najmniej 12 miesięcy znajdują się w tej uprzywilejowanej pozycji, która pozwala im na skorzystanie z „ES Funduszu” Towarzystwa Inwestycji Społeczno-Ekonomicznych (TISE). Jest to program pożyczek dla podmiotów ekonomii społecznej, którego głównym celem jest wzmocnienie działalności gospodarczej. Warto wspomnieć, że podstawowe oprocentowanie takiej pożyczki wynosi 1,38% w skali roku, ale w określonych przypadkach może zostać obniżone do 0,69%. Wiele organizacji skorzystało już z takiego wsparcia finansowego i z powodzeniem prowadzi swoje biznesy wspierając tym samym działalność statutową.
Jednym z przykładów organizacji, na które warto zwrócić uwagę jest Fundacja Kultury Kalejdoskop z Bielska-Białej, która na co dzień zajmuję się organizacją kulturalnych wydarzeń. W celu pełniejszego wykorzystania swego potencjału i inicjowania większej ilości wydarzeń/spotkań związanych z kulturą i sztuką, Fundacja ta zdecydowała się na rozszerzenie swojej działalności gospodarczej. Przy pomocy „ES Funduszu” udało się otworzyć Klubokawiarnię w Bielskiej Galerii Sztuki BWA. Ten krok pozwolił Fundacji stworzyć miejsce, które dzięki prowadzonej działalności zarobkowej będzie mogło istnieć i stać się również centrum ich działań artystyczno-kulturalnych, które są głównym celem statutowym Fundacji. „Kalejdoskop” jest przykładem organizacji, która wykorzystała swoje zainteresowania i stworzyła miejsce pracy, w którym może realizować swoje cele społeczne.
Organizacja pozarządowa może stać się samowystarczalna. Prowadząc działalność gospodarczą będzie mogła zapewnić sobie dodatkowe źródło finansowania. Nie tylko zdawać się na łaskę osób trzecich czy decyzje instytucji, ale pozwolić sobie na swobodne realizowanie działań statutowych opierając się na własnej działalności zarobkowej. Warto zaznaczyć, że organizacje, które zdecydowały się na taki krok mogą liczyć na wsparcie z zewnątrz. Istnieje wiele instytucji, wspierających takie podmioty, chociażby regionalne Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej, które poprzez proces szkoleniowo-doradczy mogą przysłużyć się do ekonomizacji trzeciego sektora. Kiedy podmiot będzie dobrze prosperował jest szansa, że organizacja stanie się miejscem pracy dla wielu osób, a przecież dla ekonomii społecznej ciężko o lepszą sytuację. Organizacja pozarządowa z rozwijającą się działalnością gospodarczą, stale zatrudniająca kolejne osoby, a wszystko po to, aby realizować wspólny interes publiczny.
Autor: Joanna Kocoń
„Artykuł jest finansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego”.
